Шанба – Зулҳижжа ойининг 1 куни

Бугун 29 Зулқаъда (27 ноябр) пайшанба куни оқшом мусулмон оламининг бир қатор Ислом муаассасалари шанба куни Зулҳижжанинг 1 куни бўлишини эълон қилдилар. Шунингдек, Саудия Арабистони, Миср каби бир неча араб ва ислом давлатлари бугун пайшанба кечқурун янги ой кўринмагани, шунга биноан эртага жума куни Зулқаъда ойининг 30 куни деб ҳисобланиши, шанба эса Зулҳижжанинг 1 куни бўлишини билдирдилар. Демак, 2008 йил, 8 декабр, душанба куни Ийдул-Азҳонинг биринчи куни бўлади, иншоаллоҳ.
Аллоҳ таоло бу ойда ҳамма мусулмонларга кўплаб солиҳ ва чиройли амаллар қилишни муяссар айласин. Ундан Ислом динимизга ривож, олам мусулмонларига нусрат ато айлашини сўраб қоламиз.

Ислом овози сайтидан

Давомини ўқиш

Зулҳижжанинг ўн куни

Мана Зулқаъда ойининг ҳам якунига етиб қолдик. Иншааллоҳ Зулҳижжа ойига қадам қўяр эканмиз, бу ойнинг биринчи ўн кунлиги ҳақида ёзмай иложимиз йўқ. Бу ойдаги биринчи ўн кун Аллоҳ таолонинг наздида йилнинг энг зур кунларидир. Расулаллоҳ с.а.в. Зулҳижжа ойининг ўн кунлигида солиҳ ишларни кўпайтиришга тарғиб қилиб шундай деганлар: "Бирор-бир кун йўқки, ундаги солиҳ амал бу ўн кунликдагидан кўра Аллоҳга суюклироқ бўлса". Одамлар сўрашди: "Ё Расулуллоҳ, Аллоҳ йўлидаги жиҳод ҳам суюкли бўлолмайдими?" Расулуллоҳ дедилар: "Аллоҳ йўлидаги жиҳод ҳам суюкли бўлолмайди. Аммо бир инсон жони ва моли билан чиқиб, ундан бирон нарса қайтиб келмаса, шугина мустасно". (Имом Бухорий, Термизий ва Абу Довуд ривоятлари).

Аллоҳ йўлида жиход қилиш қанчалик улуғ ибодат эканлиги ҳаммамизга маълум, шаҳид бўлганларга Аллоҳ таоло жуда ҳам катта ажр ва мукофотларни ваъда қилган. Лекин зулҳижжа ойининг биринчи ўн кунида қилинган ибодатлар ҳатта Аллоҳ учун Унинг йўлида жанг қилишдек ибодатдан ҳам маҳбуброқ экан.

Демак бу ўн кунда солиҳ амалларни кўпайтириб, қўлдан келганча ажр ва савобларга эга бўлиш ҳар бир мусулмоннинг бурчи экан. Аллоҳу аълам бизга яна шундай имконият бериладими, йўқми?

Биз “Кундалик ҳаётимиздаги ҳасанотлар” номли мақоламизда ҳар бир мўмин учун кун давомида қилиб юриш енгил бўлган баъзи ибодатларни зикр қилган эдик. Келинг ана шу ибодатларга қўшимча ҳолда бу ўн кунликда қилиниши тавсия этилган баъзи солиҳ амалларни ҳам кўрайлик.

1. Ҳаж ва Умра. Албатта имкони борлар учун бу кунларда улуғ Ҳаж ибодатидан афзал амал бўлмаса керак. Аллоҳ бизларга ҳам насиб этсин.

Имом Бухорий ва Муслимлар ривоят қилган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в.: "Умра ўзидан кейинги умрагача бўлган гуноҳларга каффоратдир. Ҳажжи мабрурнинг мукофоти фақат жаннатдир", деганлар.

2. Рўза. Маълумки рўза энг улуғ ибодатлардан биридир. Абу Саид ал-Ҳудрийдан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Қайси бир банда бир кун Аллоҳ йўлида рўза тутса, Аллоҳ ўша рўзаси сабабли у кишининг юзини етмиш йиллик масофага қадар дўзаҳдан узоқ қилади”, дедилар. (Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари).

Ҳунайда ибн Ҳолид Расулаллоҳ с.а.в. нинг аёлларидан ривоят қилган ҳадисда “Набий с.а.в. Зулҳижжанинг тўққиз кунида, Ашуро кунида ҳамда ҳар ойдан уч кун – ойнинг биринчи душанбаси ва икки пайшанба кунлари рўза тутар эдилар” дейилади (Насаий ва Абу Довуд ривоятлари, Албоний саҳиҳ деган).

Имом Муслим Расулуллоҳ с.а.в. дан ушбу ҳадисини ривоят қилади: “Арафа куни рўза тутиш. Мен Аллоҳ таолодан (бу рўза билан) ўзидан аввалги ва кейинги бир йилнинг (гуноҳларига) каффорот қилишини умид қиламан”.

Демак бу кунларни рўзадор ҳолда ўтказиш ҳам Аллоҳ учун энг маҳбуб бўлган амаллардан экан. Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган ҳадиси қудсийда Расулаллоҳ с.а.в. “Аллоҳ азза ва жалла: “Ҳар бир одам боласининг амали ўзи учундир. Лекин рўзаси Мен учундир. Унинг мукофотини Ўзим бераман” деди. Рўза дўзаҳдан тўсиқдир” деганлар. (Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари).

3.Таҳлил, тасбеҳ, таҳмид ҳамда такбирларни кўпайтириш.

Абдуллоҳ ибн Умар р.а. ривоят қилади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ҳеч бир кундаги солиҳ амал Аллоҳ учун ушбу ўн кунчалик маҳбуб эмас, шунинг учун бу кунларда таҳлил (Ла илаҳа иллаллоҳ), такбир (Аллоҳу акбар) ва таҳмид (Алҳмадулиллаҳ) ни кўпайтиринглар”, дедилар. (Имом Аҳмад ривоят қилган, Аҳмад Шокир саҳиҳ деган).

4. Ийд ал-Азҳо. Зулҳижжанинг ўнинчи куни барча мусулмонлар учун улуғ бўлган байрамлардан бири Ийд ал-Азҳо ёки Қурбон ҳайитидир. Бу куни барча мусулмонлар жамоат бўлиб масжидларда ийд намозини ўқийдилар. Бизнинг Ҳанафий мазҳабимизда Ийд намози вожибдир.

Баро р.а. ривоят қилади. Набий с.а.в.: “Албатта ушбу кунимизда энг аввал бошлайдиган нарсамиз, намоз ўқимоқлигимиздир. Сўнгра, қайтамиз ва сўйиш сўямиз. Бас, ким ўшандоқ қилса, бизнинг суннатимизни топибди. Ким ундан олдин сўйса, ўз аҳлига гўшт тақдим қилибди ҳолос. Ибодатдан ҳеч нарса йўқдир”, деб айтганлар. (Имом Бухорий, Муслим ва бошқалар ривоят қилишган).

5. Қурбонлик. Ийд куни ва ташриқа кунлари ичида қурбонлик қилиш бизга Иброҳим алайҳиссалом даврларидан қолган суннатдир. Аллоҳ таоло шундай деб марҳамат қилади: “Албатта, Биз сенга Кавсарни бердик. Бас, Роббингга намоз ўқи ва жонлик сўй” (Кавсар, 1-2 оятлар). Ҳанафий мазҳабида қурбонлик қилиш вожибдир. Иншааллоҳ келгуси мақолаларимизда қурбонликнинг барча қонун-қоидалари ҳақида сўз юритамиз.

Шу ўринда айтиш жоизки, қурбонлик қилиш ниятида юрган биродарларимиз Зулҳижжанинг биринчи кунидан то қурбонликларини сўйгунларига қадар соч-соқол ва тирноқларини олмасликлари зарур.

Умму Салама р.а. ривоят қиладилар. Расулаллоҳ с.а.в.: “Зулҳижжанинг ҳилолини кўрсангизлар ва ичингиздан кимдир қурбонлик қилмоқчи бўлса, то қурбонлигини бажо қилмагунча соч-соқоли ва тирноқларини олишдан тийилсин”, деганлар. (Имом Муслим ривояти)

Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади: “То қурбонлигингиз ўз маконига етмагунча сочларингизни олмангиз”. (Бақара, 196).

6. Тавба қилиш. Бу кунларда Аллоҳнинг зикрида машғул бўлар эканмиз, солиҳ амаллар билан бир қаторда, қилган гуноҳларимиз учун тавба қилишга ҳам вақт ажратайлик. Аллоҳ таоло айтади: “Аммо тавба қилганлар, иймон келтириб, солиҳ амалларни қилган кишилар шоядки нажот топгувчилардан бўлсалар.” (Қасас, 67)

7. Ҳар қандай солиҳ амалларни кўпайтириш. Буларга нафл намоз ўқиш, Аллоҳни зикр қилиш, садақа бериш, Қуръон тиловат қилиш, амри маъруф ва наҳий мункар каби амалларни мисол қилишимиз мумкин.

Аллоҳ барчамизни нажот топгувчилардан қилишини сўраб қоламиз.

Фойдаланилган манбаъалар:

• “Зулҳижжа ойининг биринчи ўн кунлиги фазилатлари ва унда бажариладиган шаръий амаллар”,  Шайх Абдуллоҳ бин Абдурраҳмон бин Жибрин
• “Зулҳижжа ҳақида маърузалар” Обид қори
• “Зулҳижжанинг ўн куни” Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
• “Virtues of the Ten Days of Dhul Hijjah” Sheikh Muhammed Salih Al-Munajjid
• “Ҳаж ва зул-ҳижжанинг ўн кунидаги амаллар” Шайх доктор Холид ибн Абдуллоҳ Муслиҳ

Давомини ўқиш

Зикр одоблари (Имом Ан-Нававийнинг “Ал-Азкор” китобларидан). 2-қисм

Ўтган мақоламизда зикр одобларини санаб бошлаган эдик. Бугун иншааллоҳ ушбу рукнимизга якун ясаймиз.

Фасл: зикр қилаётган киши ишига жиддий қараши лозим. Агар бир жойда ўтирган бўлса, қиблага юзланиб, ўзини хокисор тутиб, хушуъ, сокинлик ва виқор билан бошини эгиб ўтиради. Бундан бошқача ўтиришнинг бир оз кароҳияти бор. Агар узрсиз ҳолда мана шу ишларни тарк этса, афзал нарсани бажармаган бўлади. Бажармаса, кароҳияти йўқлигига қуйидаги оятни далил қилишади: “Осмонлар ва ернинг яралишида ҳамда кеча ва кундузнинг алмашиниб туришида ақл эгалари учун аломатлар борлиги шубҳасиздир. Улар турганларида ҳам, ўтирганларида ҳам, ётганларида ҳам Аллоҳни эслайдилар ҳамда осмонлар ва ернинг яралиши ҳақида тафаккур қиладилар...” (Оли Имрон, 190-191 оятлар).

Оиша (р.а.) айтадилар: “Расулуллоҳ с.а.в. мен ҳайз кўрган пайтимда тиззамга суяниб Қуръон ўқир эдилар”. Имом Бухорий ривоят қилганлар.

Муслимнинг ривоятларида эса “Мен ҳайзли пайтимда бошларини тиззамга қўйиб”, деб келган.

Яна Оиша (р.а.) айтадилар: “Кундалик зикр вазифаларимни тўшагимга суяниб ўқир эдим”.

Фасл: зикр қилинадиган макон холи, пок бўлиши лозим. Чунки зикрни ва зикр қилинажак Аллоҳни ҳурмат қилишда ажр кўпдир. Шунинг учун зикр масжидда ва улуғ масканларда бўлиши афзал кўрилади. Улуғ имом Абу Майсара: “Аллоҳ фақат пок майдонда зикр қилинади”, деб айтганлар.

Яна бир шарти оғиз тоза бўлиши керак. Агар оғизда бирор ўзгариш бўлса, мисвок билан кетказилади, ёмон нарсалар бўлса, сув билан ювиб ташланади. Мабодо, оғиз ювилмасдан Аллоҳ зикр қилинса, макруҳдир, аммо ҳаром эмас. Оғиз тозаланмасдан туриб Қуръон ўқиш ҳам макруҳ.

Фасл: зикр қилиш шариат истисно қилган ўринлардан бошқа ҳар қандай ҳолатда маҳбуб амалдир.

Ҳожат чиқараётганда, жимоъ пайтида, хутба ўқилаётганда, эснаётган ҳолатларда зикр қилиш макруҳ саналади. Аммо йўлда макруҳ эмас.

Фасл: зикрдан мақсад қалбнинг ҳузур олишидир. Киши зокир бўлиши учун зикрга қизиқиши ва айтаётганларининг маъносини англаши-тадаббур қилиши лозим. Қироатда тадаббур матлуб бўлганидек, зикрда ҳам матлубдир. Шунинг учун “Ла илаҳа иллаллоҳ” калимасини чўзиб айтиш ихтиёр қилинган. Чунки бунда тадаббур қилиш имконияти бўлади.

Фасл: кимнинг кундузи ёки кечасида ё намоздан кейин ёхуд бошқа бир пайтда зикрдан вазифаси бўлса, кечиктирмасдан адо қилиш лозим. Агар вақтида бажаришга одатланса, ҳеч қачон ўтказиб юбормайди. Аммо уни бажаришни енгил санаса, зое қилишни ҳам енгил санайди. Умардан (р.а.) ривоят қилинади: “Расулуллоҳ с.а.в.: “Ким кунлик вазифасини адо этмасдан ухлаб қолиб, сўнг бомдод билан пешиннинг орасида ўқиб олса, гўё кечаси ўқиганнинг савоби ёзилади”, дедилар”. Имом Муслим ривояти.

Фасл: гоҳида киши зикр қилаётиб баъзи сабаблар билан уни тўхтатишга мажбур бўлиб қолади. Масалан, салом берилиши мумкин. Шунда алик олиб, сўнг яня зикр қилинаверади. Бирор киши акса урса, “Йаркамукаллоҳ”, деб қўйилади, кейин яна зикрида давом этади. Зикр қилинаётиб, азон эшитилиб қолса, орада унинг калималарига жавоб берилади. Шунингдек, бирор мункар ишни кўрса, ундан қайтаради, бирор яхши ишга даъват қилади. Сўнгра яна давом этади.

Эснаганда ва шу каби ҳолларда зикрни тўхтатиб туради.

Фасл: яхши билингки, намоз ёки бошқа ибодат-амалларда машруъ бўлган зикрлар вожиб ёки мустаҳаб бўлса, ўзи эшитадиган қилиб талаффуз этмаса, ҳисобга олинмайди. (Масалан, намозда қироатини ўзи эшитадиган қилиб ўқиши керак, йўқса, қироат қироат бўлмайди. – Таржимон Анвар Аҳмад изохи)

Давомини ўқиш

Зикр одоблари (Имом Ан-Нававийнинг “Ал-Азкор” китобларидан). 1-қисм

Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:

فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ

Бас, Мени эслангиз, сизни эслайман. Ва Менга шукр қилингиз, куфр қилмангиз. (Бақара, 152)

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

Жин ва инсонни фақат Менга ибодат қилиш учунгина яратдим.(Ваз-зариёт, 56)

Бу оятлардан банда учун энг афзал иш оламлар Раббини ёд этиш ва пайғамбарларнинг саййиди Расулаллоҳ с.а.в. дан ворид бўлган зикрлар билан машғул бўлиш экани билинади.

Келинг Аллоҳни зикр қилишга таалуқли баъзи масалаларни кўриб чиқайлик.

Фасл: Хоҳ махфий, хоҳ зоҳирий бўлсин, барча амалларда ниятни чиройли қилиш ҳамда ихлосли бўлиш лозим.

Аллоҳ таоло Баййина сурасининг 5-оятида айтади: “Ҳолбуки, улар фақат ягона Аллоҳга, У зот учун динни холис қилган, Тўғри йўлдан оғмаган ҳолларида ибодат қилишга буюрилган эдилар”. Ҳаж сурасининг 37-оятида эса бундай дейди: “Аллоҳга (қилган қурбонликларингизни) кўштлари ҳам, қонлари ҳам етмас, лекин У зотга сизларнинг тақво-ихлосингиз етар”. Ибн Аббос (р.а.) “У зотга сизларнинг тақво-ихлосингиз етар”, деб тушунтирганлар.

Умар ибн Хаттобдан ривоят қиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Албатта, амаллар ният биландир. Ҳар бир киши ният қилувчидир. Кимнинг хижрати Аллоҳ ва расули учун бўлса, бас, Аллоҳ ва расули учун ҳижрат қилибди. Кимнинг ҳижрати дунёга етишиш ёки хотинга уйлани учун бўлса, унинг хижрати ўша нарсага бўлибди”. Бу ҳадиснинг саҳиҳлигига ва даражаси улуғлигига иттифоқ қилинган. Бу ҳадиси шариф Ислом асосларидан бирини ифода этгандир. Уламолар бир китоб тасниф этсалар, мана шу ҳадис билан бошлаганлар ва бу билан унга ўқувчининг диққатини қаратганлар.

Ибн Аббосдан бизгача етиб келган бир гап бор. У зот: “Киши ниятига қараб сақланади”, дейишган. Бошқалар эса: “Ниятига қараб берилади”, дейишган.

Саййид Абу Али Фузайл ибн Иёз (р.а.) айтадилар: “Инсонлар сабабли бир амални тарк қилиш риё ва инсонлар сабабли бир амални бажариш ширкдир. Аллоҳ бу иккитасидан сақлагани ҳақиқий ихлосдир”.

Имом Ҳорис Муҳосибий: “Ростгўй киши бошқаларнинг қалбидан чиқадиган нарсага эътибор бермайдиган ва заррача яхшилигидан инсонлар огоҳ бўлишини ёқтирмайдиган ҳамда ёмон амалларидан инсонлар хабардор бўлишини кариҳ кўрмайдиган кишидир”, дейдилар.

Ҳузайфа Маръиший айтадилар: “Ихлос инсоннинг зоҳири ҳам, ботини ҳам бир хил бўлганидир”.

Абулқосим Қушайрий дейдилар: “Ихлос – тоатда Аллоҳ таолонинг якка Ўзини қасд қилиш, тоатдан мақсад Аллоҳга яқин бўлишдир, махлуққа кўриниш учун ёки инсонлардан мақтов эшитиш, муҳаббатини қозониш кабилар эмас”.

Саййид Абу Муҳаммад Саҳл ибн Абдуллоҳ Тустарий бундай дейдилар: “Ихлосни ақлли кишилар харакат, сукут, ботин-у зоҳир фақат Аллоҳ учун бўлиб, ҳавойи нафс ҳам, дунё ҳам аралашмаслиги керак, деб тушунишган”.

Абу Али Даққоқ айтадилар: “Ихлос – халқнинг риоясини қилишдан сақланиш. Ростгуйлик эса – нафсга итоат этишдан омонда бўлиш. Ихлосли кишида риё бўлмайди, ростгуйда мағрурланиш”.

Зуннун Мисрий: “Ихлоснинг аломат учта нарсада билинади: омманинг мақтови ҳам, маломати ҳам бир хил бўлиши; амаллар ичида ўзининг амалини унутиш; амалларига савобни охиратда талаб қилиш”, дейдилар.

Қушайрий (р.а.) айтадилар: “Ростгўйликнинг энг паст даражаси ботин билан зоҳирнинг баробар бўлишидир”.

Саҳл Тустарий дейдилар: “Ўзини ёки бировни алдаган киши ростгўйликнинг ҳидини ҳам ҳидламайди”.

Бу тўғрида сўзларимиз кўп, лекин кифоя даражасида ишора қилдим.

Фасл: агар бирорта фазилатли амалдан хабар топсангиз, унинг аҳлидан бўлиш учун бир марта бўлса ҳам, амал қилиб қўйинг. Асло тарк этманг. Расулуллоҳдан ворид бўлган саҳиҳ ҳадисда: “Агар сизларга бирор нарсани буюрсам, қодир бўлганингизча унга амал қилинглар”, деб айтилган.

Фасл: муҳаддислар, фақиҳлар ва бошқа уламолар мавзуъ-тўқима бўлганидан ташқари барча рағбатлантирувчи ва огоҳ этувчи ҳадисларга фазилатли ибодатларда амал қилиш жоиз, деб айтишади. Аммо ҳалол-ҳаром, олди-сотди, никоҳ, талоқ каби ҳукмларда фақат саҳиҳ ва ҳасан иснодли ҳадисларга амал қилинади. Мабодо, заиф ҳадислар олинадиган бўлса, жуда эҳтиёткорлик билан йўл тутилади. Шунга кўра, савдо-сотиқ ёки никоҳ масалаларида кариҳ кўрилган нарсалар заиф ҳадисларда ворид бўлса, ундан четланиш мустаҳабдир вожиб эмасдир.

Фасл: зикр қилиш мустаҳаб бўлганидек, зикр ҳалқаларида ўтириш ҳам мустаҳабдир. Бунга очиқ-ойдин далиллар келган. Уларга иншааллоҳ, ўрнида батафсил тўхталамиз. Ҳозирча икки-учта ҳадисни зикр қилиш билан кифояланамиз.

Ибн Умардан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар жаннат боғларидан ўтсангиз, сайл қилиб (айланиб) кетинглар”, дедилар. Шунда саҳобалар: “Жаннат боғлари нима, эй Расулуллоҳ?” деб сўрашди. Расулуллоҳ с.а.в.: “Зикр ҳалқалари”, деб айтдилар. Чунки Аллоҳ таолонинг фаришталари зикр ҳалқаларини истаб дунёни кезиб юришади. Зикр қилаётганларни учратиб қолишса, уларни ўраб олишади.

Муовия (р.а.) ривоят қиладилар. Саҳобалар ҳалқа бўлиб ўтиришганда, Расулуллоҳ с.а.в. уларнинг олдига чиқиб: “Сизларни бундай ўтиришга нима ундади?” деб сўрадилар. “Аллоҳни зикр қилиш ва бизни Исломга ҳидоят қилганига ҳамд айтиш учун ўтирибмиз”, дейишди саҳобалар. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: “Мана шунинг учун ўтирдингизларми? Сизларга туҳмат қилган ҳолда онт ичмадим, лекин менга Жаброил (алайҳиссалом) келиб, Аллоҳ таоло сизлар билан фаришталарига фахрланаётганининг хабарини берди”, дедилар.

Абу Саид Худрий ва Абу Ҳурайрадан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Бир қавм ўтириб Аллоҳни зикр қилса, уларни малоикалар ўраб олади ва раҳмат қоплайди. Устларига хотиржамлик туширади. Аллоҳ уларни Ўзининг ҳузуридагилар (яъни, фаришталар) билан эслайди”, дедилар. Имом Муслим ривоятлари.

Фасл: зикр қалб ёки тил билан бўлади. Афзали қалб ва тил билан бирга бўлганидир. Агар биттаси ила кифояланишни хоҳласангиз, қалб билан бўлгани афзал. Риёдан қўрқиб, қалб ва тил билан қилинадиган зикрларни тарк қилиш этиш керак эмас. Балки Аллоҳнинг розилигини тилаб доим зикр қилиб юриш лозим. Фузайл (р.а.) юқорида айтганларидек, инсонлар гапидан қўрқиб бир амални тарк қилиш риёдир. Агар одамларнинг мулоҳазасига қараб иш тутилса, кўп яхшилик эшиклари ёпилади, диннинг муҳим ашёлари зоеъ бўлади. Бу йўл орифларнинг йўли эмас.

Оиша (р.а.) “Намозингни жаҳрий ҳам, маҳфий ҳам қилиб юборма” (Исро сураси, 110) ояти дуо ҳақида нозил бўлди”, деганлар. Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари.

Фасл: Тасбеҳ, таҳлил, такбир ёки шуларга ўхшаш нарсалар билан чегараланиб қолманг, балки Аллоҳнинг тоати учун бўлган ҳар бир амал Аллоҳни зикр қилиш ҳисобланади.

(Тасбеҳ – “Субҳоналлоҳ”, таҳмид – “Алҳамду лиллаҳ”, таҳлил – “Ла илаҳа иллаллоҳ”, такбир – “Аллоҳу акбар” деб айтишдир... – Тарж.)

Саид ибн Жубайр ва бошқа уламолар айтишади: “Ҳалол-ҳаром ҳукмлари зикр этилган мажлислар, олди-сотди, намоз ўқиш, рўза тутиш, никоҳ қилиш, талоқ қўйиш, ҳажга бориш ва шунга ўхшаш масалаларда сўз борган барча йиғинлар зикр мажлисларидир”.

Фасл: Аллоҳ таоло Аҳзоб сурасининг 35-оятида: “Аллоҳни кўп зикр қилувчи эркаклар ва (Аллоҳни кўп) зикр қилувчи аёллар – улар учун Аллоҳ мағфират ва улуғ мукофот (яъни, жаннат) тайёрлаб қўйгандир”, дейди.

“Саҳиҳи Муслим”да эса Абу Ҳурайрадан (р.а.) қуйидаги ҳадис ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Муфарридлар олдинга ўзиб кетишди”, дедилар. Шунда саҳобалар: “Муфарридлар кимлар, эй Расулуллоҳ?” деб сўрашди. Расулуллоҳ: “Аллоҳни зикр қилувчи эркаклар ва аёллар”, дедилар”.

Юқоридаги оят тўғрисидаги ихтилофли фикрлар бор. Имом Абул Ҳасан Воҳидий айтадилар: “Ибн Аббос (р.а.) “Бу оятдаги зикр қилувчилардан мурод ҳар бир намоз сўнггида ва кечасию кундузи, тўшакда, уйқудан уйғонганда, ҳар гал манзилдан чиққанда Аллоҳни ёд этувчилардир”, дедилар.

Мужоҳид эса: “Ёнбошлаганда, ўтирганда, тик турганда Аллоҳни зикр қилмаган эркак ёки аёл ҳақиқий зокир бўла олмайди”, деганлар.

Ато (р.а.) айтадилар: “Ким беш вақт намозни ҳақларини адо этиб ўқиса, Аллоҳнинг оятидаги зикр қилувчилар сирасига киради”.

Абу Саид Худрийдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар киши кечаси аҳлини уйғотиб, биргаликда икки ракат намоз ўқишса, кўп зикр килувчи эркак ва аёллардан, деб ёзилади”, дедилар. Бу ҳадис машҳурдир. Абу Довуд, Насаий, Ибн Можа ривоятлари.

Шайх Абу Амр ибн Салоҳдан (р.а.) “Қандай қилиб киши зокир бандага айланиш мумкин?” деб сўрашганида, у зот: “Собит бўлган маъсур (яъни Пайғамбаримиздан нақл этилган) зикрларни тонг отганида, кечқурун, кундузи, ярим кечаси ва ҳар турли ҳолатларда доимий ўқиб юрса, ана шунда оятда келган кўп зикр қилувчилар қаторига қўшилади”, деб жавоб бердилар.

Фасл: уламоларимиз таҳоратсиз ёхуд жунуб бўлган эркаклар, ҳайз ва нифосдаги аёллар тасбеҳ, таҳлил, ҳамд, такбир, саловат ва бошқа дуоларни тили ва қалби билан бажариши жоиз, дейишади. Лекин жунуб бўлган эркак, ҳайз ёки нифосдаги аёл Қуръондан бир парча бўлса-да, тиловат қилиши ҳаромдир. Аммо лафзисиз қалбда айтиши ва назар солиши жоиз, дейишади.

Шунингдек, улар мусибат етганда “Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъун”, деб истиржоъ айтса, уловга минганларида “Субҳаналлазий саххоро лана ҳаза ва ма кунна лаҳу мўқринийн”, деса, “Роббана атина фид дунйа ҳасанатан ва фил ахироти ҳасанатан ва қина ъазабан нар”, деб дуо қилса, бирор кишига “Китобни қувват билан ол” ёки “Омон ва саломат ҳолда киринглар”, деб буюрса, “Бисмиллаҳ”, “Валҳамду лиллаҳ”, деса булар билан Қуръон ўқишни қасд қилмаса, гуноҳкор бўлмасликларини айтишган. Ва яна уларнинг айтишларича, “Аш-шайху ваш-шайхоту иза занайа фаржумуҳума” каби мансух оятларни ҳам ўқиши мумкин.

Агар сув топа олишмаса, таяммум қилиб, Қуръон тиловат қилишлари жоиз. Шу сингари ғусл ва таяммумдан кейин таҳорат кетганида ҳам қироат қилинаверади. Баъзи соҳибларимиз: “Муқим (яъни, ўз юртида бўлган) киши таяммум билан намоз ўқиса, фақат намозда қироат қилиши жоиз. Аммо намоздан ташқарида мумкин эмас. Сафарда бўлса, жоиз”, дейишади. Лекин юқорида айтганимиз тўғрироқдир. Чунки таяммум ҳам ғусл ўрнига ўтади. Агар жунуб киши таяммум қилиб, кейин сувга етишса, ғусл қилиши лозим бўлиб, таяммум билан қироат этиши ҳаромдир. Агар энди таяммум қилиб, намоз ўқиса ва қироат қилса, сўнг таяммуми бузилиб, янгидан таяммум қилса, унга қироат ҳаром бўлмайди. Бундан бошқа фикрлар ҳам бор, лекин улар заифдир.

Давоми бор...

Давомини ўқиш

Қиёмат аломатлари. 6-қисм

Қиёмат аломатлари рукнимизни давом этамиз.

21. Қотилликнинг кўпайиши

Шақиқ ривоят қиладилар: “Абдуллоҳ ва Абу Мусо билан ўтирган эдим, улар менга: “Набий с.а.в. бундай деб айтганлар” дейишди: “Киёматга қоим бўлиш арафасида жаҳолат кучайиб, қотиллик кўпаяди”. (Имом Бухорий ривояти)

Абу Мусодан ривоят қилинган бошқа ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в.: “Қиёмат қоим бўлиш арафасида харж кўпаяди” дедилар. Саҳобалар “Ҳарж нима?” деб сўрашди. У зот с.а.в. “Қотилликдир” дедилар. Саҳобалар яна сўрашди: “Наҳотки биздан ҳам кўп одамни қатл қилишадими. Биз бир йилда етмиш мингдан кўп одам қатл қиламиз-ку?!”. Расулаллоҳ с.а.в. жавоб қилдилар: “Улар мушрикларга қарши жанг қилмайдилар, балки бир-бирларининг қонини тўкадилар”. Саҳобалар: “У пайтда бизнинг ақлимиз қаерда бўлади?” деб сўрашди. Расулаллоҳ с.а.в.: “У вақтда кўпчилик ақлини йўқотади, фақатгина озчилик эсини йўқотмайди. Кўплар ўзини ҳақ деб ўйлайдилар, аслида эса ҳақиқатдан жуда йироқда бўладилар” деб жавоб қилдилар. (Имом Аҳмад ва Ибн Можа ривояти, Албоний саҳиҳ деган).

Расулаллоҳ с.а.в. даврларида мусулмонлар кофир ва мушрикларга қарши жанг қилардилар, ва жуда кўпини жанг давомида қатл қилиб юборардилар. Расулаллоҳ с.а.в. шундай вақтлардан огоҳлантирдиларки, у пайтда мусулмон мусулмонни қонини тўкади, ва ўзини ҳақ йўлдаман деб ўйлайди.

Абу бурда ривоят қилади. Бир куни бозорда туриб бир нарсадан ҳайратланиб бир қўлимни иккинчисига урдим. Отаси саҳобалардан бўлган Ансорлардан бири “Нега ажабланаяпсан Абу Бурда"?” деб сўради. Мен: “Одамларга ҳайронман, дини бир, битта Пайғамбарга ишонишади, битта ҳақиқатни тарғиб қилишади, битта далилга асосланишади, битта душманга қарши курашишади лекин бир бирларининг қонини ҳам тўкаверадилар” дедим. Ҳалиги киши айтди: “Ҳайратланма. Менинг отам айтган эди, Расулаллоҳ с.а.в. “Менинг умматим мағфират қилинади. Оҳиратда улар гуноҳлари учун жавоб бермайдилар ва жазога учрамайдилар, сабаби улар бу дунёда уларнинг қотилликлари, зилзилалар ва фитналар билан жазоланадилар” деганлар. (Ал Ҳаким ва аз-Заҳабий ривоятлари, Албоний саҳиҳ деган).

Абу Мусодан ривоят қилинган ҳадисда “Уларнинг жазолари оҳиратда эмас, бу дунёда бўлади. Бу уларнинг қотилликлари, нотинчликлар ва зилзилалардир” дейилган.(Имом Аҳмад ривояти, Албоний саҳиҳ деган).

22. Вақтнинг тезлашиши

Анас р.а. ривоят қилади. Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Токи вақт тезлашмагунича қиёмат қоим бўлмайди. Бир йил ҳудди бир ойдек, ой ҳудди ҳафтадек, ҳафта эса кундек, кун эса бир соатдек, бир соат эса бир ўтин ёнгунчалик вақтдай ўтади. ”(Имом Ахмад ва Термизий ривояти, Албоний саҳиҳ деган).

Олимлар юқоридаги ҳадисни турлича шархлаганлар:

1. Ибн Хажар Фатхул Борийда, ал-Ҳаттоб ва Ибн ал-Асир оҳир замон яқинлашиши билан вақтнинг баракаси кўтарилади, кадимда одамлар малум бир вақтда қилган ишни оҳир замон одамлари ўшанча вақтда қилиб улгурмайдилар деган фикрни билдирганлар.

Ҳозир кимдан сўранг вақт тез ўтиб кетаётганини тасдиқлайди. Кунлар, ҳафталар, ойлар, йиллар ғизиллаб ўтиб боряпти. Биз эса ҳеч нарсага улгурмай қолаяпмиз.

Ибн Жавзий оламдан ўтганидан сўнг унинг барча ишларини яшаган кунларига бўлиб кўришганида бир кунга 11 бетдан тўғри келган экан. Бу дегани бу киши бутун ҳаёти давомида бошқа нарсага чалғимай ҳар куни 11 бетдан ёзиши керак дегани. Бировнинг ишини кўчириш эмас, ўзининг меҳнати ва машаққати билан ёзилган 11 бет. Бошидан ўтган киши билади бу жуда ҳам қийин, деярли иложи йўқ иш.

Шайх ул-Ислом Ибн Таймия ўзларининг машхур “Ал Ақида Васатия” китобларини Пешин ва Аср намозлари орасида ёзган эканлар. Ҳозирда бу китоб Ислом дорилфунунларида бир семестр баъзида эса бутун бир йил давомида ўрганилади.

2. Иккинчи фикрга кўра Маҳди замонларида инсонлар тўкин-сочин ҳаёт кечирадилар ва уларга вақт ҳудди тез ўтаётгандек туюлади (Фатҳул Борий)

3. Баъзи олимлар эса бу ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. ҳозирги замон тараққиётни назарда тутганлар дейдилар. Замонавий алоқа воситалари ва транспорт ёрдамида қадимда узоқ муддат талаб қилган ишлар ҳозирда кўз очиб-бмгунча вақтда битади деган фикрни ҳам билдирганлар (ал-‘Ақод ал-Исламийа)

4. Шунингдек баъзи олимлар вақт ҳақиқатдан ҳам тезлашади деган фикрни билдирганлар. Бу қандай бўлиши эса бир неча йўллари бор, мисол учун ер айланиш тезлигининг ошиши ҳисобига ҳам бўлиши мумкин.

Ва Аллоҳу аълам.

23. Бозорларнинг бир-бирига яқин бўлиши

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилади, Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Қиёмат қоим бўлмайди, токи фитналар пайдо бўлмагунича, ёлғон кўпаймагунча ва бозорлар яқинлашмагунича”. (Имом Ахмад ривоят қилган, Ал-Ҳейсамий саҳиҳ деган).

Мана бу аломатнинг ҳам гувоҳи бўлиб турибмиз. Ўтмишга бир назар солинг, узоқ ўтмишга эмас, яқин тариҳимизга. Бутун бошли Тошкентда нечта бозор бор эди? Саноқли бозорлар, ҳафтада 1-2 кун ишлар эди. Ҳозирчи? Ҳар қадамда дўконлар, янги супермаркетлар, катта-катта бозорлар. Демак бу ҳам қиёматнинг аломатларидан бири экан.

24. Тижоратнинг кенг тарқалиши

Абдуллоҳ Ибн Масъуд ривоят қилади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Киёматга яқин одамлар фақатгина ўз танишлари билан саломлашадиган бўладилар, тижорат кенг ёйилади. Ҳатто аёллар ҳам ўз эрлари қаторида савдо билан шуғулланадилар” дедилар. (Имом Аҳмад ва Ҳоким ривоятлари).

Нақадар аниқ сўзлар. Ҳудди Расулаллоҳ с.а.в. бизни замонамизни ўз кўзлари билан кўргандек тафсирлаганларини фақатгина Аллоҳнинг мўжизаси деб тушунтириш мумкин. Атрофингизга бир қаранг, тижорат билан шуғулланмайдиган инсонни топиш қийин бўлса керак.

25. Мусулмон уммати орасида ширкнинг тарқалиши

Савбон р.а. ривоят қилади. Раслулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Менинг умматим бир бирларига қарши қилич кўтарадилар ва бу Қиёмат қоим бўлгунича давом этади. Токи умматимдан бир гуруҳи мушрикларга эргашиб ва яна бир қисми бутларга ибодат қилмагунича қиёмат қоим бўлмайди ”. (Абу Довуд ва Термизий ривоятлари, Албоний саҳиҳ деган).

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қиладилар. Расулаллоҳ с.а.в.: “Давс қабиласи аёллари Зулхулуса деб аталмиш бутга сиғинадиган бўлмагунларига қадар қиёмат бўлмайди. Зулхулуса эса Давс қабиласи жоҳилият даврида ибодат қилган бутдир.” (Имом Бухорий ривояти)

Юқорида айтилган воқеа Расулаллоҳ с.а.в. ҳаётликларидаёқ юз берди. Давс қабиласи Зулхулуса бутини тиклаб унга ибодат қила бошладилар. Жарир ал-Бажолий бошчилигидаги 150 га яқин мусуломонлар Расулаллоҳ с.а.в. буйруғига биноан бутни бузиб ташладилар. (Фатх ул-Борий). Афсуски орадан бир неча аср ўтиб мусулмонликни даво қилган бир гуруҳ бутпарастлар Зулхулусани тиклаб унга ибодат қила бошлашди, 1745 йилда Нажднинг ҳукмрони Абдулазиз Ибн Муҳаммад буйруғига кўра бут яна бир бор бузиб ташланди. Орадан бир аср вақт ўтар ўтмас 1845 йилда жоҳил араблар учинчи бор Зулхулуса бутини тиклаб олишди. ХХ аср бошида амир Абудлазиз ибн Абдураҳмон буйруғига кўра бу машхур маъбуд бутунлай ер билан яксон қилиб ташланди. (Итхаф ал-Жамаъа).

Афсуски ҳозирги кунда мусулмонман деган миллатлар орасида ширкнинг турли ҳил кўринишлари авж олиб бормоқда. Қабрлардан мадад сўраш, оловни атрофида айланиш, пирлардан мадад сўраш, улуғ авлиёларнинг руҳларидан мадад сўраш каби катта шикрлардан бошлаб, кўзмунчоқ ёки тумор тақиш, уйларга исириқ, тақа осиб қўйиш каби майда ширклар ҳаётимизда тўлиб тошиб кетган. Ҳаммасидан ачинарлиси, бу амалларни қилаётган одамлар буларни исломдан деб биладилар ва бу амалларида каттиқ турадилар. Агар қилаётган ишинг ҳаром, қилмагин десангиз, сизни ўзингизни кофирга чиқариб ҳам қўйишади. Расулаллоҳ с.а.в. айтган эканлар: “Менинг умматим орасида шундай инсонлар чиқади улар ўзларининг ёлғон ақидаларига ҳудди ит эгасига содиқ бўлгани каби содиқ бўладилар. Бу ақида уларнинг ҳар бўғин ва қон томирларигача сингиб кетган бўлади” (Абу Довуд ривояти, Албоний саҳиҳ деган).

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қиладилар. Расулаллоҳ с.а.в.: “Умматим ўзидан илгаригиларнинг тариқатини қаричма-қарич, қалам-бақадам ўзлаштирмагунларига қадар қиёмат қоим бўлмайди!”, дедилар. “Ё Расулаллоҳ, форс ва румликлар сингари қавмларнинг тариқатлариними?”, дейишди. Жаноб Расулаллоҳ: “Улардан ўзгаларнинг ҳам!”, дедилар.

Абу Саид ал-Худрий ривоят қилган ҳадисда: “Биз ё Расулаллоҳ, яхудий ва насороларнинг ҳамми?” дедик. У зот: “Уларга  бўлмай, кимга?!”, дедилар”. дейилган.  (Бухорий ва Муслим ривоятлари)

Имом Муслимнинг ривоятида “… қаричма-қарич, қадам-бақадам узлаштирасилар, агар улар калтакесак кавагига кирса сизлар ҳам ўша ерга кириб кетасилар” зиёда қилинган.

Ойша р.а. ривоят қиладилар: “Расулаллоҳ с.а.в. сўнгги бор бетоб бўлиб ётганларида (шу касалликдан сўнг фавот этганлар): “Аллоҳ таоло яҳудий ва насороларни ланъатлади, чунки улар собиқ пайғамбарларининг қабрларини масжид қилиб олдилар”, деган эдилар.” (Имом Бухорий ривояти).

Бугунги кунда пайғамбар у ёқда турсин авлиё ва пирларнинг қабрларидан нажот сўрайидганлар кўпайиб кетди. Хажга боришдан олдин фалон жойни зиёрат қилмасанг хажинг қабул бўлмайди деган гапни сон-саноқсиз марта эшитганман. Ҳатто мана шу хадисни ривоят қилган, Ислом оламининг энг йирик муҳаддиси, Имом Бухорийнинг (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) ҳам қабрлари ҳозирда зиёратгоҳга айлантириб қўйилганига нима дейсиз? Мана шулар ширк бўлмай нима? Аллоҳ барчамизни ширкдан сақласин.

Давоми бор
Давомини ўқиш

Аллоҳдан қўрқиб йиғлаш ҳамда Унга интилишнинг фазилати

Абу Умома Судай ибн Ажлон ал-Боҳилийдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Аллоҳ таолога икки томчи ва икки оёқ изидан маҳбуброқ нарса йўқдир. Улар: Аллоҳдан қўрқиб тўкилган ёш томчиси ва Аллоҳ йўлида тўкилган қон томчиси. Ҳамда Аллоҳ йўлида босилган қадам изи ва Аллоҳ фарзларидан бирини адо этиш учун босилган қадам изи”, дедилар. Имом Термизий ривояти.

Ибн Масъуддан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Менга Қуръон ўқиб бер”, дедилар. Мен: “Эй Аллоҳнинг расули, сизга Қуръонни ўқиб бераманми? Ваҳоланки, Қуръон ўзингизга нозил қилинган бўлса” десам, у зот: “Мен Қуръонни ўзимдан бошқа кишидан эшитмоқни яхши кўраман”, дедилар. Шунда мен “Нисо” сурасини ўқиб “(Эй Муҳаммад), Биз ҳар бир умматдан (ўша умматнинг пайғамбарини) гувоҳ келтирганимизда ва сизни ана уларга қарши гувоҳ қилганимизда, уларнинг ҳоли не кечур?” оятига етсам, у зот: “Ҳозирча кифоя қилади” дедилар. Кейин у зотга назар солсам, икки кўзларидан ёш оқмоқда экан.  Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Анасдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. бизга хутба айтдилар. Бу каби хутбани ҳеч эшитмаган едим.У зот: “Агар сизлар мен билган нарсани англаганларингизда эди, оз кулиб кўп йиғлаган бўлардингизлар”, дедилар. Бу хутбани эшитган саҳобалар юзларини беркитиб пиқиллаб йиғлашар еди. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Абу Ҳурайрадан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Аллоҳдан қўрқиб йиғлаган киши ҳаттоки сут кўкракка қайтмагунча дўзахга кирмайди (яъни,сут кўкракка қайтиши қай даражада мумкин бўлмаса, мўминнинг дўзахга кириши мумкин эмас). Ва яна Аллоҳнинг йўлидаги ғубор билан жаҳаннам тутуни бир ерда жамланмайди”, дедилар. Имом Бухорий ва Термизий ривоятлари.

Абу Ҳурайрадан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в.: “Аллоҳ таоло етти тоифа кишини соя йўқ кунда ўз соясида (Қиёмат ҳароратида Аршнинг соясида) паноҳ берур:

1. одил подшоҳ;
2. Аллоҳнинг ибодатида ўсган йигит;
3. масжидга қалби муаллақ бўлган киши, яъни масжиддан чиқиб, то унга қайтгунча қалби боғлиқ бўлувчи;
4. Аллоҳ йўлида дўст бўлувчи икки биродар шахс, улар Аллоҳ йўлида жам бўлиб, Унинг йўлида ажраладилар;
5. бир кишини ҳусни жамолда тенги йўқ аёл (ёмон ниятда) ўз нафсига чақирса, у киши Аллоҳдан қўрқаман, деб жавоб қилса;
6. бир киши бирор садақа қилса, ўша берган садақасини шу даражада махфий қилсаки, ўнг қўли билан берганини чап қўли сезмаса;
7. бир киши холи ҳолда Аллоҳни эслаганида, кўзидан ёш оқса”, дедилар.

Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Абдуллоҳ ибн Шаххирдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. ҳузурларига борсам, у зот намоз ўқиётган еканлар. Шу даражада йиғлаётгандиларки, ичларидан худди қозон қайнагандаги каби товуш чиқарди. Абу Довуд ва Термизий ривоятлари.

Анасдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. Убай ибн Каъбга: “Аллоҳ таоло “Лам якуниллазийна кафарун” сурасини сенга ўқиб беришимни амр этди”, деганларида, Убай ибн Каъб: “Аллоҳ менинг номимини зикр қилдими?” дедилар. Расулуллоҳ с.а.в : “Ҳа”, дедилар. Буни эшитган Убай (р.а.) йиғлаб юбордилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Анасдан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. вафотларидан кейин Абу Бакр (р.а.) Умарга (р.а.): “Юргин, худди Расулуллоҳ с.а.в. Умму Айманни зиёрат қилганларидек, биз ҳам уни зиёрат қиламиз”, дедилар. Кейин икковлари Умму Айман ҳузурига боришиганида, Умму Айман йиғлаб юборди. Шунда икковлари: “Нимага йиғлаяпсан? Расулуллоҳ с.а.в. га (бу дунёдан кўра) Аллоҳ ҳузуридаги нарса яхши еканлигини билмайсанми?!” дейишганида, Умму Айман: “Мен бунинг учун йиғламадим. Албатта мен Аллоҳ ҳузуридаги нарса Расулуллоҳ с.а.в. га яхши эканини биламан. Лекин мен йиғлаётган нарса (бу зот вафот етишлари ) осмондан ваҳий тушиши тўхтаб қолганидир”, деди. Умму Айманинг йиғиси икковларини ҳаяжонга солиб, улар ҳам йиғлаб юборишди. Имом Муслим ривоятлари.

Ибн Умардан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. нинг касалликлари кучайганда “Намозга чиқинг”, дейилди. У зот: “Абу Бакрга буюринглар, одамларга имом бўлиб намоз ўқиб берсин”, дедилар. Шунда Оиша (р.а.): “Отам Абу Бакр кўнгли бўш кишилар. Агар Қуръон ўқисалар, йиғи устун келади”, дегандилар, “Расулуллоҳ с.а.в: “Унга буюринглар, одамларга имом бўлиб намоз ўқиб берсин”, дедилар.

Бошқа ривоятда: “Оиша (р.а.): “Отам Абу Бакр агар сизнинг ўрнингизда имом бўлиб турсалар, йиғлаб юборадилар. Ва кишилар (нима ўқиётганини) эшитишмайди”, дедилар”, дейилган. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Имом Ан-Нававийниг “Риёзус-Солиҳийн” китобидан

Давомини ўқиш

Қиёмат аломатлари. 5-қисм

Қиёмат аломатлари рукнимизни давом эттирамиз. Ўтган мақоламизда қиёматнинг бугунги кунда юз бераётган аломатлари ҳақида сўз юритган эдик, бугун иншааллоҳ қўлдан келганча навбатдаги кичик аломатлар тафсирига ўтамиз. Расулаллоҳ с.а.в. 14 аср аввал ҳабар берган бу аломатларнинг бизнинг замонимизда зоҳир бўлиши Аллоҳнинг яна бир мўжизасидир.

16. Масжидлар ва Қуръоннинг безатилиши

Анас р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Токи инсонлар бир-бирларига масжидлар билан мақтанмагунларича қиёмат бўлмайди”. (Имом Аҳмад ривояти, Албоний саҳиҳ деган).

Мана бу аломатнинг ҳам гувоҳи бўлиб турибмиз. Масжидаримиз кундан-кунга дабдабали бўлиб, безакларга тўлиб одамлар чиндан ҳам бир-бирларига ўзлари борадиган масжидлар билан мақтанишадиган бўлишди.

Абу Саид ал-Ҳудрий ривоят қиладилар: “Мадинадаги Расулаллоҳ с.а.в. масжидларининг томи пальма дарахти барглари билан ёпилган эди. Расулаллоҳ с.а.в. даврларида ҳам, Абу Бакр р.а. ҳалифалик даврларида ҳам шундай бўлди, Умар бин Ҳаттоб ҳалифа бўлганларида бир қурувчини олиб келдилар ва масждининг устини сув ўтмайдиган қилиб ёпишни буюрдилар ва қўшимча қилиб: “Огоҳ бўл, сариқ ёки қизил бўёқларни ишлатмагин, чунки одамларнинг ҳаёли кетиши мумкин”, дедилар.”(Бухорий ривоятлари)

Ҳозирги кунда сариқ, қизил ранглар ҳеч нарса бўлмай қолди. Ҳозир масжидларни тилладан, кумушдан безатиш, ичларига катта-катта люстралар осиш, тагимизда барча ранглар билан жиловланувчи жойнамозларни тўшаш ва ҳоказолар “мода” бўлган десак адашмаган бўламиз.

Анас р.а. айтади: “Одамлар қурган масжидлари билан ғурурланадилар лекин у ерга бормайдилар, фақатгина масжид ичидаги безаклар билан мақтанадилар ҳолос”. Ибн Аббос айтади: “Сизлар ҳудди яхуд ва насоролар черковларини безатганлари каби масжидларингизни безайсизлар”. (Имом Бухорий ривоятлари).

Ана шу кунлар келмадими? “Ҳастимомни зўр қилишибди. Ичига беш минггта одам сиғаркан, уёғи унақайкан, буёғи бунақайкан” деб мақтаниб қўямиз, қани ўша беш минг одам келаяптими ҳар куни? 3 миллион мусулмон яшайдиган Тошкентга беш минг нима деган гап? Телевизорларда, радиоларда жар соламиз “Тошкент Ислом маданияти пойтаҳти, бунча масжидлар тикланди, унчаси янги қурилди” деб, қизиқ ана шу масждини қурганларни ўзи ҳеч бўлмаса шу масжидларга чиқиб туришармикин. Майли фақатгина салбий томонларни гапирмайлик, Алҳмадулиллаҳ, тан оламиз оҳирги пайтларда масжидларда жамоат кўпайиб қолди. Намозга янги қўшилганлар сони ошаяпти. Ҳеч бўлмаганда бомдод ва ҳуфтон намозларида масжидларимиз тўлиб турибди. Келинг масждиларга чиқайлик, Расулаллоҳ с.а.в. айтган каби масжидларнинг безаги билан мақтанадиган инсонлардан бўлиб қолмайлик, балки масждиларни тўлиб туриши билан мақтанайлик.

Абу Дардо р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Масжидларни ва Мусҳаф (Қуръонни) безашни бошласангизлар бошингизга мусибатлар келади” дедилар.(Ал-Ҳаким ва Термизий ривоятлари, Албоний ҳасан деган).

Мусҳафларни қаранг, қиммат қоғозларда, теридан тикилган муқоваларда қимматбаҳо мусҳафлар дейсизми, махсус босмали рангли мусҳаф дейсизми, тилла ҳарфлар билан битилган мусҳаф дейсизми, ҳаммаси бор. Бу ҳам қиёмат аломатларидан бири экан, ва қарангки Расулаллоҳ с.а.в. бу ҳақида ҳабар берганларига қарамасдан ҳам шу ишларни қилиб келаяпмиз, астағфируллоҳ.

17. Баланд биноларни қуришда мусобақалашиш

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилган узун ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. Жаброил алайҳиссаломнинг қиёмат ҳақидаги саволларига жавоб бериб, унинг аломатларидан бири "… туябоқувчилар баланд-баланд иморат сола бошлаганда…”, деб айтдилар. (Имом Бухорий ривояти).

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган бошқа ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. қиёмат аломатларини санаб ўтиб “… одамлар баланд иморат қуришда мусобақалашганида” деб айтганлар. (Имом Бухорий ривояти).

Хижратнинг 7-8 асрларида яшаган ибн-Хажар айтган экан: “Мусобақадан мақсад инсонларнинг бошқаларга қараганда баландроқ иморат қуришларидир. Одамлар уйларини турли йўллар билан безаб бир-бирларига мақтанишлари ҳам назарда тутилган бўлиши мумкин. Ҳозирда биз бунинг гувоҳи бўлаяпмиз, одамлар ўзларига катта-катта бинолар қуриши афсуски авж олиб бораяпти”. Қаранг 7-8 асрда бу гапларни айтган олим ҳозирги кундаги аҳволни кўриб нима деган бўлар эди.

Аҳоли зич жойлашган шахарларда баланд иморатлар қурилишини тушунса бўлади. У ерларда аҳоли кўп, ер эса қиммат, барчани уй-жой билан таъминлаш учун баланд қаватли иморатларни қуршини шароит ўзи тақозо этади. Лекин дунёдаги энг баланд ва энг чиройли иморатлар шундай шахарларда қурилаяптмикин? Дунё янгиликларидан ҳабардор одам албатта билади ҳозирги кунда “Ким энг баланд бино қуриш” мусобақаси Дубайда бўлаяпти. Авлодлари қўйбоқар, оддий сахровий халқлар бўлган Дубай аҳолиси ўз ерида нефт топганидан сўнг бирдан бойиб кетди ва ҳозирги кунда энг баланд иморатлар шахри номига сазовор бўлди.  Келинг Дубайни тинч қўяйлик, ўзимизнинг аҳволимизга бир назар солайлик. “Томимни қўшнимнинг томидан баланд қиламан”, дейдиганлар ўзимизда камми? Қишлоқларга бориб иморатларга бир назар солинг, 20-30 йил олдин солинган иморатлар билан солиштиринг.

18. Ота-онага беҳурматлик

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. қиёматнинг аломатларидан бири: “чўри ўз ҳожасини туғганда…” деб айтганлар. (Имом Бухорий ривояти).

Ибн Хажар ушбу ҳадисни шархлаб “чўри ўз ҳожасини туғиши – бу бола улғайганидан сўнг ўз ота—онасини беҳурмат қилиб, уларга ҳудди қулларга муносабат қилгандек қарайши” деган фикрни билдирганлар. (Фатх ул-Борий).

Аллоҳга ҳамдлар бўлсин, бизнинг юртимизда ота-онага ва умуман ёши улуғларга жуда катта ҳурмат ва эҳтиром кўрсатилади. Лекин европалашиб бораётган баъзи оилаларда афсуски юқоридаги аломатнинг илк белгилари кўриниб келмоқда.

19. Мусиқа ва қўшиқнинг авж олиши

Саҳл ибн Саъд ривоят қилади. Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Қиёмат яқин қолганда ер ютишлар, зилзилалар ва бузуқликлар кўпаяди”. У зотдан сўрадилар: “Ё Расулаллоҳ, булар қачон юз беради?”, Набий с.а.в. дедилар: “Мусиқа асбоблари ва аёл қўшиқчилар кўп бўлганда”.  (Ибн Можа ривоят қилган, Албоний саҳиҳ деган).

Шу ўринда бир нарсани таъкидлаш керакки Расулаллоҳ с.а.в. шундай аломатларлардан ҳабар берганларида бу каби иллатларнинг кофиру-мушриклар орасида эмас булки мусулмон уммати орасида авж олишини айтганлар. Олдинги мақолаларимизда қиёмат аломатлари сифатида зинонинг кўпайиши, илмнинг кўтарилиши ёки жохилиятниг тарқалиши ҳақида гапирган эдик. Бугун эса ота-онага беҳурматлик, мусиқа ва қўшиқ авж олиши, маст қилувчи ичимликлар ҳақида гапирар эканмиз, булар ҳаммаси мусулмон уммати орасида пайдо бўладиган аломатлар деб тушунишимиз керак. Сабаби кофир ва мушриклар орасида бу нарсалар ҳатто иллат ҳам саналмайди.

20. Маст қилувчи ичимликларнинг кенг тарқалиши

Абу Омир ал-Ашъарий ривоят қиладилар. Расулаллоҳ с.а.в. бундай деб айтдилар: “Менинг умматим орасида зинони, ипак кийим кийишни, хамр (маст қилувчи ичимликларни) ва мусиқа асбобларини ҳалол деб билувчилар чиқади”. (Имом Бухорий ривояти, Ибн ал-Қайим саҳиҳилигини тасдиқлаган).

Уъбада ибн ас-Самит ривоят қилади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Менинг умматим орасида баъзилар хамрни ҳалол дейдилар ва уни бошқа номлар билан атайдилар”. (Ибн Можа ривоят қилган, Албоний саҳиҳ деган).

Афсуски бизнинг юртимизда ҳам бу иллат жуда кенг тарқалган. Ароқ дейсизми, пиво дейсизми, вино дейсизми, магазинлар тўлиб тошиб кетган. Ичадиганлар сони афсуски намоз ўқийдиганларнинг сонидан бир неча баробар кўп. Ароқ ичиб туриб ҳам ўзларини мусулмонмиз деб қўядилар. Стаканларни уриштириб “дуо”лар қилиб қўядилар. Баъзилар эса намозни ҳам ўқийдилар, ароқни ҳам ичадилар. Астағфируллоҳ деймиз, Расулаллоҳ с.а.в. ҳабар берган ўша уммат биз эмасмикинмиз?

 

Давоми бор

Давомини ўқиш

Кундалик ҳаётимиздаги ҳасанотлар

Ҳар бир мусулмоннинг асл мақсади бу дунёсини эмас охиратини обод қилишдир. Бу фоний дунё эса бир синов ҳолос. Шундай бўлсада биз ўзимизнинг дунёвий ишларимзга киришиб, ибодатларимизга эса вақтимиз ҳам етмай қолади. Ваҳоланки мусулмонлар учун Аллоҳ таоло жуда кўп қулайликлар яратган, ҳасанот, ажр-савоб керак деган мўмин бандага кундалик ҳаётида қилиш енгил бўлган бир қанча ибодатларни Қуръон ва Расулаллоҳ с.а.в. суннатлари орқали бизга етказган.

Шунингдек хар куни 5-10 дақиқа вақтимизни ажратиб қилган ибодатимиз орқали Аллоҳ таоло бизнинг дунёвий ишларимизнинг ҳам баракасини беради, иншааллоҳ. Наҳл сурасининг 97 оятида Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:

مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

“Эркагу аёл, ким мўмин ҳолида яхши амал қилса, Биз унга яхши ҳаёт кечиртирамиз ва, албатта, уларни қилиб юрган амалларининг энг гўзалига бериладиган ажр ила мукофотлармиз.”

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. дедилар “Эзгу-хайрли ишларни қилиб қолиш учун шошилингиз. Яқинда зулматли кечанинг парчасидек фитналар бўлиб, киши мўмин бўлиб тонг оттиради, кофир бўлиб кеч киргизади ва (ёки) мўмин бўлиб кеч киргазиб, кофир бўлиб тонг оттиради, киши дунёнинг озгина моли эвазига динини сотиб юборади”(Муслим ривояти)

Келинг мўмин банда учун кундалик ҳаётида қилиш енгил бўлган, лекин шу билан бирга катта ажр ва ҳасанотлар ваъда қилинган ибодатларни кўрайлик.

1. Жамоат билан намоз ўқиш

Ибн Умар р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Жамоат билан ўқилган намоз ёлғиз ўқилган намоздан йигирма етти даража афзалдир”, деб айтдилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Албатта беш вақт фарз намозларини масжидда, жамоат билан ўқисак нур устига аъло нур, лекин бундай қилишнинг имкони бўлмаса ҳеч бўлмаганида бомдод ва хуфтон намозларида жамоатга қўшилишнинг иложини қилишмиз керак.

Усмон ибн Аффондан р.а. ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ким хуфтон намозини жамоат билан ўқиса, кечанинг ярмини ибодат билан бедор ўтказгандай бўлади. Кимки бомдод намозини жамоат ила ўқиса, бутун кечани ибодат билан ўтказгандай бўлади”, дедилар. Имом Муслим ривоятлари.

2. Аллоҳни зикр қилиш

Эрталаб ва тонгда Аллоҳни зикр қилишнинг ҳам савоби жуда кўпдир. Ваҳоланки бу зикрлар ёдлашга ҳам айтишга ҳам жуда осон.

Абу Ҳурайрадан р.а. ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ким эрталаб ёки кечқурун “Субханаллоҳи ва биҳамдиҳи” (Аллоҳга ҳамд айтиш билан Уни айбу нуқсонлардан поклаб ёд этаман), деб юз марта айтса, қиёмат куни бирор киши ундан афзал бўлмайди. Фақат ана шу киши айтганидек ёки ундан ошириб айтсагина, бўлиши мумкин”, дедилар. Имом Муслим ривоятлари.

Юрган йўлимизда айтиб юришимиз осон бўлган зикрлар ҳам жуда кўп.

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в.: “Субҳаналлоҳи валҳамду лиллаҳи ва ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар", дейишим мен учун қуёш чиқиб, нур сочганидан яхшироқдир”, дедилар. Имом Муслим ривоятлари.

Абу Ҳурайрадан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в. “ Ким “Ла илаҳа иллалоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъала кулли шайъин қодир”,(Маъноси: Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Унинг шериги ҳам йўқ. Мутлақ мулк Уники ва ҳамд ҳам Унгадур. У ҳар нарсага қодирдир) деб бир кунда юз марта айтса, ўнта қул озод қилган баробарида бўлибди. Унга юзта ҳасанот ёзилиб, юзта ёмонлиги ўчирилади, кеч киргунича шайтондан омонда бўлади. Унинг бу амалидан афзалроқ ишни ҳеч ким қила олмайди. Фақат шу калималарни кўпроқ айтган киши ўзиб кетиши мумкин” дедилар. Ва яна Расулаллоҳ: “Ким “Субханаллоҳи ва биҳамдиҳи” деб бир кунда юз марта айтса, ҳатолари денгиз кўпигича бўлса ҳам, кечиб юборилади” дедилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Маслаҳатимиз ёнингизда тасбеҳ олиб юринг, метродами, автобусдами бекор вақтинигиз бўлиб қолганда Аллоҳни зикр қилинг. Ҳозирги кунда ҳар-ҳил зикр ва дуолар китоблари кўпайиб кетган. Афсуски уларнинг барчаси ҳам ишонарли эмас. Биз сизга Имом Ан-Нававийнинг “Ал-Азкор” китобини тавсия қиламиз. Сайтимизнинг Зикрлар саҳифаси ҳам ана шу китоб асосида тайёрланиб бормоқда.

3. Қавм-қариндошларидан, дўстларидан ва касалларнинг ҳолидан ҳабар олиш

Узоқ-яқиндаги қарнидошларимиздан, дўстларимизнинг ҳолидан ҳабар олишимиз ҳам ажрли ишлардан экан. Иложи бўлганда бориб, имкон бўлмаганда телефон орқали ҳам ҳабрлашиб туриш, қариндошлик, дўстлик ришталарини мустаҳкамлаб туриш ҳар бир мусулмоннинг бурчидир.

Анасдан р.а. ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ким ризқи кенг бўлишини ҳамда умри узун бўлишини яхши кўрса, қариндошлари билан борди-келди қилсин”, дедилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ким бирор касални бориб кўрса ёки Аллоҳ йўлидаги биродарини зиёрат қилса, бир нидо қилувчи: “Яхши инсон бўлдинг, юришинг ҳам яхши бўлди ва жаннатдан ўзинг учун жой тайёрлаб қўйдинг”, деб нидо қилади”, дедилар. Имом Термизий ривоятлари.

Али р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Бирор мусулмон бошқа бир мусулмонни эрталаб кўргани борса, то кеч киргунича етмиш минг фаришта унинг ҳаққига дуода бўлишади. Агар кечқурун кўргани борса, то эрталабгача етмиш минг фаришта унинг ҳаққига дуода бўлишади. Ҳамда бу кишига жаннатда териб, йиғиб қўйилган мева бўлади”, дедилар. Имом Термизий ривоятлари.

4. Нафл рўза тутиш

Абу Саид ал-Ҳудрийдан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Қайси бир банда бир кун Аллоҳ йўлида рўза тутса, Аллоҳ ўша рўзаси сабабли у кишининг юзини етмиш йиллик масофага қадар дўзаҳдан узоқ қилади”, дедилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган ҳадиси қудсийда Расулаллоҳ с.а.в. “Аллоҳ азза ва жалла: “Ҳар бир одам боласининг амали ўзи учундир. Лекин рўзаси Мен учундир. Унинг мукофотини Ўзим бераман” деди. Рўза дўзаҳдан тўсиқдир” деганлар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.

Демак имкони бўлганда нафл рўза тутиб туриш ҳам улуғ ибодатлардан экан. Ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунлари, ҳамда бир ойдан уч кун рўза тутиш суннатдир.

Умму Салама розияллоҳу анҳо: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга ҳар ойдан уч кун рўза тутмоғимни, уларнинг биринчиси душанба ва пайшанба бўлишини амр қилар эдилар”, деди”. Абу Довуд ва Насаий ривоят қилган.

Рўза ҳақида кўпроқ билишни истаганларга Ислом.uz сайтининг Рўза бўлимидаги мақолаларни ўқиб чиқишни тавсия қилган бўлардик.

5. Тасбиҳ, таҳмид ва такбир айтиш, ҳамда ёмонликдан қайтариб, яхшиликка буюриш ва зуҳо намозини ўқиш

Абу Зарр р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Сизларнинг ҳар битта аъзоингизга садақа вожибдир. Ҳар бир тасбиҳингиз (“Субханаллоҳ” дейиш) садақа, хар бир таҳмид "(“Алҳамду лиллаҳ" дейиш) садақа, ҳар бир таҳлилингиз (“Ла илаҳа иллаллоҳ” дейиш) садақа, ҳар бир такбирингиз (“Аллоҳу Акбар” дейиш) садақа, яхшиликка буюришингиз – садақа, ёмонликдан қайтаришингиз – садақа. Энди буларнинг ҳаммаси учун икки ракаат зуҳо намози ўқишингиз кифоядир”, дедилар. Имом Муслим ривояти.

6. Амри маъруф ва наҳий мункар қилиш

Амри маъруф яъни яхшиликка чақириш ва наҳий-мункар, ёмонликдан қайтариш ҳам катта савобли амаллардандир. Амри маъруф деганда катта бир жамоатни йиғиб, битта катта имомни олиб келиб маъруза қилиш эмас, балки ўз атрофидаги ёр-биродарлари, қариндош-уруғларини яхшиликка чақириш ҳам тушунилади.

Аллоҳ таоло айтади:

كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْراً لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ

Сиз одамлар учун чиқарилган энг яхши уммат бўлдингиз. Амри маъруф қиласиз, наҳий мункар қиласиз ва Аллоҳга иймон келтирасиз. (Оли Имрон, 110).

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَـئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

Мўмин эркаклар ва мўмина аёллар бир-бирларига дўстдирлар. Улар яхшиликка буюрарлар, ёмонликдан қайтарарлар, намозни тўкис адо этарлар, закотни берарлар ҳамда Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қиларлар. Ана ўшаларга Аллоҳ тезда раҳм қилур.Албатта, Аллоҳ ғолиб ва ҳикматли зотдир. (Тавба, 71).

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Ким ҳидоятга чақирса, эргашувчи кишининг савобидек унга ҳам ажр бўлади. (Бу билан амал қилган кишининг) савобидан бирор нарса камаймайди. Кимки залолатга чақирса, эргашувчи кишининг гуноҳидек унга гуноҳ ёзилади. (Бу билан амал қилган кишининг) гуноҳидан бирор нарса камаймайди”, дедилар. Имом Муслим ривоятлари.

7. Жаноза намозида қатнашиш

Масжидга чиқар эканмиз гоҳида жаноза намози ўқилиш хақида эшитиб қоламиз. Шундай ҳолатда ишимизга шошилиб чиқиб кетмасдан, 5 дақиқа вақтимизни ажратиб жаноза намозида қатнашсак ҳам иншааллоҳ кўп ажрлар ёзилар экан.

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қиладилар. Расулаллоҳ с.а.в.: “Кимки жанозада қатнашиб, жаноза намозини ўқиса, унга бир қийрот савоб тегади, кимки жаноза намозини ўқиб, майит дафн этилгунича кетмай турса, унга икки қийрот савоб ёзилади”, дедилар. Шунда одамлар: “Ё Расулаллоҳ, икки қийрот қанча?”, деб сўрашди. Жаноб Расулаллоҳ: “Иккита катта тоғдек”, дедилар. Имом Бухорий ривоятлари.

8. Қуръон ўқиш

Абдуллоҳ ибн Масъуд ривоят қилади. Расулуллох с.а.в. дедилар: “Кимки Аллохнинг Китобидан бир харф ўкиса, у учун бир ҳасанот бордир. Ҳасанот эса ўн баробари билан биргадир. Мен: “Алиф, Лом, Мим” бир харф”— деб айтмайман. Балки, “Алиф” бир харф, “Лом” бир харф, “Мим” бир харфдир”. Имом Термизий ривоят қилиб хасан деган, Албоний саҳиҳ деган.

 

Ва яна шу каби савобли амаллар жуда кўпдир. Энг асосийси бу амалларни малол келмайдиган даражада қилиш ва ҳар қандай ибодатда ҳам бардавом бўлишдир.

Ойша р.а. дан ривоят қилади: “Расулаллоҳ с.а.в. “Қўйинглар, солиҳ амаллардан қурбнгиз етадиганини зиммангизга олинглар, Аллоҳга қасамки, сизларга амалларингиз малол келмаса, Аллоҳга савоб бериш малол келмайди (яъни, қилаётган ибодатингиз малол келса, савоби қолмайди)” деб айтдилар. Жаноб Расулаллоҳ с.а.в. ҳам узоқроқ қилинадиган ибодатни ҳуш кўрар эдилар". Имом Бухорий ривояти.

Давомини ўқиш

Қиёмат аломатлари. 4-қисм

Ўтган мақолаларимизда қиёматнинг кичик аломатлари тафсирини бошлаган эдик ва бу аломатлардан кўплари содир бўлгани ҳақида ҳам гапириб ўтган эдик. Ушбу мақоламиз билан қиёмат аломатлари рукнмизни давом эттирамиз, ва афсус билан айтамизки қуйида келтирилган аломатларнинг кўпи бизнинг замонамизда юз бермоқда.

11. Омонатнинг кўтарилиши

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қиладилар: “Расулаллоҳ с.а.в.: “Агар омонат зое этилса қиёматни кутавер!”, дедилар. “Нечук зое бўлади?”, деб сўрашди. Жаноб Расулаллоҳ: “Агар ишлар унинг аҳли бўлмаган кишилар қўлига топшириб қўйилса, қиёмат кунини кутавергин!”, деб жавоб қилдилар" (Имом Бухорий ривояти)

Ҳузайфа ривоят қиладилар: “Расулаллоҳ с.а.в. бизга икки ҳадис айтдилар, бирининг амалга ошганининг шоҳиди бўлдим, иккинчисининг бўлишини кутиб юрибман. Ўшанда Жаноб Расулаллоҳ бизга виждоннинг кишилар қалб томирларида нозил қилингани, сўнг кишилар Қуръон ва суннатни ўрганлганликлари ҳамда виждоннинг йўқолиб кетиши ҳақида сўзлаб бундай деган эдилар: “Киши бир ухлаб турганида қалбидаги виждони чиқиб кетиб, ўрнида бир рангсиз нарсадаги нуқтадек из қолади, сўнг яна ухлаб тургач, қолгани ҳам чиқиб кетиб, чўғни яланг оёғинг билан тепиб юборганингда ҳосил бўладиган қабариқдек нуқта қолади, кейин эса пуфакча пайдо бўлганини ёки ҳеч нарса қолмаганини кўрасан. Кейин одамлар ўзаро аҳдлашадилару, аммо бирорталари бунга амал қилмайдиган бўлиб қоладилар. Шунда фалон қавмда ҳалолу пок киши бор эмиш, у қанчалик доно, хушнамо ва матонатли эмиш деб сўзлайдиган бўлишади, аммо ҳақиқатда эса, у одамнинг қалбида хардал уруғичалик ҳам иймон бўлмайди” (Бухорий ривояти).

Яъни маълум бир мансабга нолойиқ инсонлар ана шу лавозимни эгаллашганида омонат зое бўлади. Ўзи порахўр бўла туриб катта лавозимни эгалласа, ҳақ нималигини билмайдиган инсон бошлиқ этиб тайинланса, исломдан ҳабари йўқ, иймонсизлар бош бўлиб қолганда омонат кўтарилади. Сабаби ундай инсонлар энди ҳақиқатни эмас, илм-маърифат динни эмас, ҳалқ манфаатини эмас балки ўз нафсларини ўйлайдилар. Ўша замонда инсонлар орасида виждон, ишонч ва оқибат ҳам кўтарилади. Инсонлар аҳдлашадилару лекин аҳдларига вафо қилмайдилар. Ўша замоннинг энг мақталган, ҳалолу-пок, матонатли деб аталган кишининг қалбида заррача ҳам иймон бўлмайди.

Шу сатрларни ўқир экансиз бир атрофингизга назар солинг. Юқорида ўтирган бошлиқларингизга бир қаранг. Ҳамма мақтайдиган “зўр одам” ларнинг қалбига бир назар солиб кўринг. Одамларнинг қанчалик “ростгўй” бўлиб боришаётганини ўйлаб кўринг. Эҳтимол Расулаллоҳ с.а.в. айтган замонлар келмадимикин?

12. Илмнинг кўтарилиши ва жохилият тарқалиши

Анас р.а.: “Мен сизларга бир ҳадис айтиб берай. Мендан кейин буни сизларга ҳеч ким айтиб бермайди. Расулаллоҳ с.а.в. қуйидагилар қиёмат аломатларидир деганлар”, дедилар:

• Илмнинг сусаймоғи
• Жаҳолатнинг кучаймоғи
• Зинонинг авж олмоғи
• Хотинлар кўпаймоғи

Эркакларнинг озаймоғи. Ҳатто эллик нафар хотинга 1 нафар эркакнинг бошчилик (эрлик) қилмоғи (Бухорий ривояти).

Илмнинг сусаймоғи деганда аксар уламо диний илм назарда тутилган дейдилар. Сабаби дунёвий илмлар вақт ўтиши билан ривожланиб, тарақииёт топиб  бораверади, афсуски исломий илм эса сусайиб ва натижада жаҳолат кучайиб бораверади.

Абдуллоҳ ибн Амр: “Расулаллоҳ с.а.в.нинг: “Аллоҳ таоло илмни бандалардан тортиб олмайди, уни уламоларни маҳв қилиш йўли билан тортиб олади. Одамлар бирорта ҳам уламо қолмаганидан динни тушунмайдиганларни ўзларига бошлиқ қилиб оладилар. Сўнг, улардан сўрайдилар. Улар билмасдан фатво айтадилар. Ўзлари ҳам адашиб, ўзгарларни ҳам адаштирадилар”, деганларини эшитганман”, деб айтган (Бухорий ривояти).

Астағфируллоҳ, деймиз, мана шундай кунлар бошимиздан ўтаяпти. Дунёвий илмлардан профессор бўлиб кетамиз, динимиздан ҳабаримиз йўқ. Ўзимизни мусулмон ҳисоблаймиз юриш-туришимиздан кофиру, аҳли китоблардан ҳеч фарқимиз қолмади. Ароқни ҳам ичамиз, зинони ҳам қиламиз, мусулмонмиз деб кўкрагимизни ҳам кериб қўямиз. Аллоҳ ҳаром деган ишларни тап тортмасдан қиламиз, Аллоҳ буюрган фарзлардан эса иккиланмасдан юз ўгирамиз. Биз жохил бўлмай, ким бўлсин? Урф-одатларимиз ҳам ибодатларимиз ҳам бидъатларга тўлиб кетган, исломда йўқ нарсаларни қилиб бу ислом деймиз, Қуръон ва суннатга амал қилганларни эса “ваҳҳобий”, “террорист” деймиз. Қаердан келди булар? Жавоб жуда оддий, нотўғри фатволар ва илмсиз инсонларнинг катта диний лавозимларни эгаллашлари, ёки юқорида айтлигани каби, омонатнинг кўтарилганидир.

Афсуски ҳозирги кунда фатво бериш арзимас ишдай бўлиб қолган. Билган-билмаган бемалол фатволарни бераверади. Ҳамма ўзича олим, ҳамма ўзича билимдон. Расулаллоҳ с.а.в. замонларида саҳобалар ҳадис айтишдан, бир фатво беришдан жудаям қўрқишар эди. Тобеинлардан бири масждига келиб ўттизга яқин саҳобалардан бир масалада фатво сўраганида саҳобалар “ундан сўра, бундан сўра” дейишиб ўттизтаси ҳам жавобдан қочган экан. Ҳозир одамлар сўрамасингдан олдин ўзлари келиб фатво беришади, қўрқмасдан, фатво беришдек катта маъсулиятни бўйниларига олаверадилар. Нотўғри фатво бериб қўйиб қиёматда жавоб беришни эса ўйламайдилар.

Умар бин Ҳаттобдан бир киши фатво сўраб келганида, у киши “Шундай ҳодиса юз бердими?”, деб сўраган эканлар, “Йўқ”, деган жавобни олгач, “Олдин ана шу воқеа содир бўлсин, кейин мени олдимга келсанг мен Бадр жангида қатнашганларни йиғиб, мажлис қилиб, сенга жавобини айтаман” деган эканлар. Биз эса ҳали бўлмаган саволларни беришни яхши кўрамиз, “унақа бўлса нима бўларди, бунақа бўлса нима бўларди?”.

Имом Молкининг олдиларига бир инсон жуда узоқ йўл босиб келиб қирқта савол сўраганида, у киши ўттиз олтита саволга “Аллоҳу аълам” деб жавоб қилган эканлар. Бутун бир Моликий мазҳабининг асосчиси, кучли муҳаддис, ислом оламидаги энг машхур тўрт имомлардан бири бўлган Имом Моликдек зот қирқтадан саводан тўртасига жавоб берган эканлар ҳолос. Савол сўраб келган киши “Мен бориб аҳлимга нима деб жавоб бераман, ўттиз олтита саволим жавобсиз қолдику” деганида, у зот “Имом Молик билмас эканлар деб айтгин”, деган эканлар.

Ҳузайфадан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Ислом ҳудди бўялган кийимнинг ювилганда ранги ўчгани каби йўқолиб бораверади. Оҳири инсонлар рўза, намоз, қурбонлик ва садақа нима эканлигини ҳам билмай қоладилар. Бир кечада Аллоҳнинг китоби йўқ бўлади, ҳаттоки ер юзида битта ҳам оят қолмайди. Қари чол ва кампирлар: “Бизнинг ота-боболаримиз “Ла илаҳа иллаллоҳ” деганларини эшитгандик, биз ҳам шуни айтаяпмиз”, дейишади.” Шунда Сула (Ҳузайфадан): “Намоз, рўза, қурбонлик ва садақа ҳақида билмаганларга “Ла илаҳа иллаллоҳ” қандай ёрдам беради?”, деб сўради. Ҳузайфа р.а. юзини ўгирди. Сула уч маротаба саволини қайтарганда ҳам Ҳузайфа унга орқасини ўгирди, кейин эса ўгирилиб, “Эй Сула! Ана шу уларни жаҳаннамдан сақлайди! Ана шу уларни жаҳаннамдан сақлайди! Ана шу уларни жаҳаннамдан сақлайди!” деб жавоб қилди (Ибн Можа ва Ал-Ҳаким ривоятлари, Албоний саҳиҳ деган).

Расулаллоҳ с.а.в. даврларида кийимлар маҳсус бўёқ билан бўялар эди ва уларнинг ранги жуда тез, 3-4 ювишдаёқ, чиқиб кетар эди. Расулаллоҳ с.а.в. диннинг ана шу бўёқ кетиб қолгани сани жуда тез кўтарилишига ишора қилганлар. Демак шундай замонлар келар эканки, инсонлар “Ла илаҳа иллаллоҳ”дан бошқасини эсдан чиқариб юборишади. Аллоҳ таоло эса Қуръони Каримни ер юзидан кўтарар экан. Бунга сабаб эса юқорида айтилганидек исломга бўлган беҳурматликнинг кучайиши, инсонлар динни ташлаб жоҳилиятга қараб кетишларидир.

Анас р.а. дан ривоят қилинган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. “Қиёмат бўлмайди токи ер юзидаги одамлар “Аллоҳ, Аллоҳ” демайдиган бўлгунларича” деганлар (Муслим ривояти).

Баъзи уламолар бу ҳадисни шарҳлаб, қиёматга жудаям яқин қолганда инсонлар Аллоҳни ҳатто эсламай ҳам қўйишади деган фикрни билдиришган. Бошқа бир фикрга кўра эса инсонлар ҳаққа даъват қилмайдиган бўлиб кетишади. Нима бўлганда ҳам бу замонда яшайдиганлар исломдан жуда йироқда бўладилар ва айнан уларнинг устига қиёмат бўлади, зеро Абдуллоҳ Ибн Масъуддан ривоят қилинган ҳадисда Набий с.а.в. дедилар: “Қиёмат қоим бўлгач, тирик қолганлар – энг ёмон одамлардир!” (Бухорий ривояти).

13. Айғоқчи, жосусларнинг кўпайиши

Абу Умомадан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в. дедилар “Қиёматга яқин менинг умматимдан шундай инсонлар пайдо бўладилар, уларнинг қўлларида сигирнинг думига ўҳшаган ҳивчин бўлади. Улар эрталаб уйдан чиққанларида ва кечқурун уйга қайтиганларида Аллоҳ улардан ғазабланади” (Имом Аҳмад ривояти).

Табаронийдан ривоят қилинган ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в.:“Қиёматга яқин шундай бир айғоқчилар бўлади, улар Аллоҳнинг ғазабига учраган ҳолда уйдан чиқадилар, ва шу ҳолда уйга қайтадилар. Уларга ёрдам берувчилардан бўлмагин” деганлар.

Муҳаддислар ушбу ҳадисда гап мамлакатни қўриқловчи қуролли кучлар ёки посбонлар ҳақида эмас, балки мусулмонларнинг ортидан пойловчи айғоқчи ва жосуслар ҳақида деб айтишади. Афсуски ислом тарихида бундай даврлар кўп бўлган, тарихда ҳам, ҳозирда ҳам кўпгина олиму-уламолар, гапирган ҳақ гаплари, қилган амри-маъруф ва наҳий мункарлари туфайли азоб-уқубатларга, қийноқларга солинганлар, қамоқ ва зиндонларга ташланганлар ва яна қанчалари қувғин бўлганлар. Расулаллоҳ с.а.в. бизларни шундай замонлар келганда уларга ёрдам беришдан қайтарганлар, яъни улардан бири бўлиш уёқда турсин, ҳатто уларга ёрдам бериб ҳам гуноҳга қолиб юрманглар деб огоҳлантирганлар.

14. Зино авж олиши

Анас р.а.: “Мен сизларга бир ҳадис айтиб берай. Мендан кейин буни сизларга ҳеч ким айтиб бермайди. Расулаллоҳ с.а.в. қуйидагилар қиёмат аломатларидир деганлар”, дедилар:

• Илмнинг сусаймоғи
• Жаҳолатнинг кучаймоғи
• Зинонинг авж олмоғи
• Хотинлар кўпаймоғи

Эркакларнинг озаймоғи. Ҳатто эллик нафар хотинга 1 нафар эркакнинг бошчилик (эрлик) қилмоғи (Бухорий ривояти).

Зинонинг авж олиши ҳам қиёмат аломатларидан бири экан. Менимча бу иллат ҳақида ортиқча гапиришнинг ҳожати ҳам бўлмаса керак. Юртимизга бир назар солинг, яқинда зино оддий ҳолга айланиб қолади. Бир томондан телевидение, радио, кино, мусиқа ҳар куни ёшларни шунга тарғиб қилиб келмоқда. Ҳаммасидан ачинарлиси бу чет эл кинолари ёки мусиқалари эмас, балки ўзимизнинг ўзбек кино, мусиқа ва эшиттиришларимиздир. Телевидениени ярим яланғоч ўзбек қўшиқчилари эгаллаган, кўчаларимиздаги очиқ-сочиқ ўзбек қизларидан эса ҳатто кўпни кўрган европаликлар ҳам оғзи очилади. Исломдан ҳабари йўқ ота-оналар эса бемалол фарзандарини ана шундай шарманда ҳолда кийиниб юришига йўл қўйиб берадилар.

Иккинчи томондан эса ҳалолнинг қийинлашиб кетгани ҳам ҳаром зинонинг авж олишига сабаб бўлмоқда. Ҳозирги кунда тўй қилиб, уйланиш шунчалик қийин қилиб ташланганки, ёшлар тинчгина “арзонроқ” ҳаромга бориб қўя қоладилар.

Наввос ибн Самъондан ривоят қилинган узун ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. дажжол, Исо алайҳиссалом ва мўминларнинг жонини олувчи хушбўй ҳаво ҳақида гапириб, ундан сўнг: “Ер юзида фақат ёмон кишилар қолишади. Уларнинг эркаклари аёллар билан худди эшаклар бир-бири билан жинсий алоқа қилишгани каби хотиржам иш бажараверишади. Улар шу ҳолатда туришганида қиёмат қоим бўлади”, деган гапларни айтганлар (Муслим ривояти).

Демак зино шу қадар авж олар эканки ҳатто одамлар ҳудди ҳайвонлардек очиқчасига зино қилаверар эканлар.

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинади. Расулаллоҳ с.а.в.: “Қалбим қўлида бўлган Зот билан қасамки, токи эркак киши аёлини кўчанинг ўртасида ётқизмагунича бу уммат йўқ бўлиб кетмайди. Шунда ана шу замоннинг энг яхшилари келиб, уларга: “Анави деворинг ортига ўтсангизлар бўлмайдими”, деб айтадилар”, дедилар (Абу Яъла ривояти, Ал-Ҳейсомий саҳиҳ деган)

15. Рибо кенг тарқалиши

Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилади: “Расулаллоҳ с.а.в. дедилар: “Қиёматга яқин қолганда рибо кенг тарқалади.” (Табароний ривояти, ал-Мунзирий саҳиҳ деган)

Рибо, судҳўрлик ҳозирда қанчалик авж олганини ўзимиз гувоҳи бўлиб турибмиз. Дунёдаги деярли барча давлатларнинг иқтисодиёти рибо асосида ривожланиб келмоқда. Банклардан кредит олиш эса оддий ҳолга айланиб қолган.

Абу Ҳурайра р.а. дан ривоят қилинган бошқа ҳадисда Расулаллоҳ с.а.в. “Инсонларга шундай замон келадики, киши олган нарсаси ҳалолданми, ҳаромданми унга эътибор қилмайдиган бўлиб қолади”, деганлар.

Аллоҳ таоло айтади: “Рибони ейдиганлар (қабрларидан) фақат шайтон уриб, жинни бўлган кишидек довдираб турарлар. Бундай бўлиши, уларнинг, тижорат ҳам рибога ўхшаш-да, деганлари учундир. Ва ҳолбуки, Аллоҳ тижоратни ҳалол, рибони ҳаром қилган. Кимки Роббидан мавъиза келганда тўхтаса, аввал ўтгани ўзига ва унинг иши Аллоҳнинг Ўзига ҳавола. Кимки, яна (рибога) қайтса, ана ўшалар дўзах эгаларидир. Улар унда абадий қолурлар”, (Бақара, 275-оят).

Аллоҳ таоло: “Аллоҳ рибони доимо нуқсонга учратур ва садақаларни зиёда қилур. Ва Аллоҳ ҳар бир кофир, гуноҳкорни хуш кўрмас”, деган (Бақара, 276).

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рибохўрни, унинг едирувчисини, котибини ва икки шоҳидини лаънатладилар ва улар баробардирлар”, дедилар».(Муслим, Абу Довуд ва Термизий ривоят қилган)

Давоми бор

Давомини ўқиш